Α, α

Α, α:

 

αβαλέι, ή και  αβαλέē :>  πρόβλημα, βλάβη,  συμφορά,  κάποια  δυσκολία που μα προέκυψε, κάποιο κακό  που συνέβη.

αβαλέα:> το πρόβλημα,  η βλάβη, η συμφορά,   η δυσκολία που μας προέκυψα,   το κακό  που μας  συνέβη.

αβαλέϊ’λι:> οι βλάβες, τα προβλήματα, οι δυσκολίες, τα κακά πράγματα που μας συμβαίνουν.

αλ αβαλέϊλου:> των βλαβών, των προβλημάτων, των δυσκολιών, των κακών συμβάντων

 

αβάου  = σε  εσάς   (αβά’ου  βι τζέκ_ου= σε εσάς σας λέγω)

(λα βόι = σε  εσάς ) (λα βόι   ους  ζίνε = σε εσάς  θα έρθει)

 

αβέρα = τα πλούτη -τα υπάρχοντα

αβέρι  = πλούτος     -υπάρχοντα

 

αβιάμ_ου= είχα

αβιάϊ    = είχε

αβιά     = είχε

αβιάμ_ου = είχαμε

αβιάτ_ου = είχατε

αβιά      = είχαν

 

άμ_ου  =  έχω

άϊ      = έχεις

άρι    = έχει

αβέμ_ου= έχουμε

αβέτς  = έχετε

άρ_ου      = έχουν

 

αβούι  =     – (αβούι    ουν’όρε  = είχα  μία φορά  – κάποτε  )

αβούις=     – (αβούις  ουν’όρε  = είχες μία φορά  – κάποτε  )

αβού   =     – (αβού     ουν’όρε  = είχε   μία φορά  – κάποτε  )

 

 

 

αβούτ_ου  =  πλούσιος,  αυτάρκης   – αυτός που έχει πλουσιοπάροχα έμψυχα και άψυχα

αβούτου = ο  πλούσιος  – με υπάρχοντα, έμψυχα και άψυχα   πλούτη

αβούϊτς   =  πλούσιοι

αβούτσ’ιε=  οι πλούσιοι

αλ  αβούτσλου= των  των πλούσιων

 

αβούτε =  πλούσια    – με υπάρχοντα.

αβούτα = ή πλούσια  -με υπάρχοντα.

αβούτι = πλούσιες       – με υπάρχοντα

αβούτι’λι = οι πλούσιες  – με υπάρχοντα

αλ αβούτιλου=  των πλούσιων  – με υπάρχοντα

 

άβντ_ου ή αύντ_ου  = ακούω

άβτζ    ή αύτζ     = ακούεις

άβντι,  ή αύντι  = ακούει  ( για την  ακοή, άβντι γκίνι =  ακούει καλά, παρβλ. Την αρχαία  ελλν. Λεξη ,,Αυδή’’ )

 

αβτζάι    ή  αυτζάϊ  = άκουσε

αβτζάις  ή  αυτζάϊς = άκουσες

αβτζέ,    ή  αυτζέ    = άκουσε

 

προστ.:  άβντι, ή αύντι = άκουσε

 

αβτζέμ_ου, ή  αυτζέμ_ου= ακούμε

αβτζάτς,  ή  αυτζάτς = ακούτε

άβντ_ου,    ή  αύντ_ου   =  ακούν(ε)  (και σε λοιπούς χρόνους)

 

αβτζέρι            = άκουσμα

αβτζέρα           = το άκουσμα

αβτζέιρ             = ακούσματα

αβτζέρι΄λι        = τα ακούσματα

αλ αβτζέριλου= των ακουσμάτων

 

αβντάκ_ου  = αυξάνω

αβντάιτζ  = αυξάνεις

αβντάτζι  = αυξάνει

 

αβντάτζι = αύξησε

 

αβντιτζέμ_ου = αυξάνουμε

αβντιτζέιτς = αυξάνετε

αβντάγκ_ου   = αυξάνουν

[σιαβντάτζι = αυξάνετε  ]

[νιαβντιτζέμ_ου= αυξάνουμε,  (εμείς αυξάνουμε –  ,,σαν πληθυσμό’’)]

 

αβόστ_ου = δικό σας

αβόστ_ου = δικός  σας

αβόϊτς    = δικοί σας

 

αβόστι = δικές σας

αβόστι = δικά σας

αβόστε = δική σας

αβόστε = δικό σας

 

 

αγάλια =  σιγαλά, (πι’ αγάλια = με χαλαρότητα,  με προσοχή, όχι με βιασύνη,  σιγά – σιγά, χαλαρά, (πρβλ. « σιγαλά »)

 

άγι_ου :  σκόρσο   (αρχ. Ελλ.  αγλίς -σκελίδα σκόρου, άγλιο)

άγιου = το σκόρδο

άϊγ   = σκόρδα

άγιε = τα σκόρδα

αλ  άϊγου = των σκόρδων

αγόνια:  – κ’αγόνια = με βιασύνη,  με αγωνία, ( πρβλ. Έκφραση, για ενέργεια,  που γίνεται με μεγάλη ανησυχία και ένταση της ψυχής, με ψυχική αγωνία· αγωνιώδης: Εναγώνια προσπάθεια,  αναζήτηση.  ΕΠIΡΡ. με αγωνία, αγωνιωδώς,:  Aναμένω  εναγώνιος –α -ο.  [αρχ. ἐναγώνιος·   ἐναγωνίως]

αγουνιουσιά τι = αγωνίσου -(κάνε γρήγορα), με βιασύνη,

αγουνιουσιά’ ου  = πίεσέ την,  -(για  να κάνει  γρήγορα, με βιασύνη)

 

[μιαγουνιουσίου = βιάστηκα, πιέστηκα

τιαγουνιουσίς    = βιάστηκες, πιέστηκες

σιαγουνιουσί     =  βιάστηκε, πιέστηκα

 

προστ.: αγουνιουσιάτι = βιάσου, πιέσου

φέ  καγώνια = κάνε γρήγορα, πράξε με βιασύνη.

 

νιαγουνιουσίμ_ου = βιαστήκαμε, πιεστήκαμε

βιαγουνιουσίτ_ου = βιαστήκατε, πιεστήκατε

σιαγουνιουσίρε  =  βιάστηκαν, πιέστηκαν

*

μιαγουνιουσέστ_ου = βιάζομε  , πιέζομε

τιαγουνιουσέιστ   = βιάζεσαι, πιέζεσαι

σιαγουνιουσέστι  = βιάζετε, πιέζετε

νιαγουνιουσί_ου     = βιαζόμαστε  , πιεζόμαστε

βιαγουνιουσίτς    = βιαζόσαστε, πιεζόσαστε

σιαγουνιουσέστ_ου= βιάζονται, πιέζονται

**

μιαγουνιουσιάμ_ου = βιαζόμουνα, πιεζόμουνα

τιαγουνιουσιάι = βιαζόσουν, πιεζόσουν

σιαγουνιουσιά = βιαζόταν, πιεζόταν

 

νιαγουνιουσιάμ_ου = βιαζόμασταν, πιεζόμασταν

βιαγουνιουσιάτ_ου = βιαζόσασταν, πιεζόσασταν

σιαγουνιουσιά     = βιαζόντουσαν, πιεζόντουσαν

***

σ’ μι αγουνιουσέστ_ου  = να βιαστώ, να πιεστώ, –(να κάνω όσο γίνετε γρήγορα, με αγωνία)

σ’ τιαγουνιουσέιστ    = να βιαστής, να πιεστής,

σ’ ιαγουνιουσιάστε   = να βιαστή,   να πιεστή

 

σ’ μιαγουνιουσιάμ_ου = να βιαζόμουν, να πιεζόμουν

σ’ τιαγουνιουσιάι      = να βιαζόσουν, να πιεζόσουν

σι αγουνιουσιά          =  να βιαζόταν, να πιεζόταν.

 

αγουνιουσέρι          = βιασύνη, πίεση,  -(γρηγοράδα, αγώνα) 

αγουνιουσέρα        = η  βιασύνη, ή πίεση  (με γρηγοράδα, με αγώνα)

αγουνιουσέιρ        = βιασύνες, πιέσεις   (όταν  κάνουμε διάφορα πράγματα κάτω από πιέσεις, βιασύνες,   εργασίες με  αγώνα, με γρηγοράδα, δίχως να χάνουμε χρόνο ..κ.λπ. )

αγουνιουσέριλι      =  οι βιασύνες, οι πιέσεις, οι αγώνες (οι περιπτώσεις που η ανάγκη το επιτάσσει να κάνουμε πράγματα με πολύ  βιασύνη, γρηγοράδα, αγωνία )

αλ αγουνιουσέριλου = των  βιασυνών, των πιέσεων 

 

 

αγουνέστ_ου= διώχνω  

αγουνέιστ = διώχνεις

αγουνέστι = διώχνει

 

αγουνίμ_ου   = διώχνουμε

αγουνίετς  = διώχνετε

αγουνέστ_ου= διώχνουν

 

αγουνίτς = διώξτε

*

αγουνίου = έδιωξα

αγουνίες  = έδιωξες

αγουνί     = έδιωξε

 

αγουνίμ_ου= διώξαμε

αγουνίτ_ου= διώξατε

αγουνίρε = έδιωξαν

**

αγουνιάμ_ου= έδιωχνα

αγουνιάι   = έδιωχνες

αγουνιά    = έδιωχνε

 

προστ.:  αγουνιά = διώξε

 

αγουνιάμ_ου= διώχναμε

αγουιάτ_ου  = διώχνατε

αγουνιά     = έδιωχναν

 

αγουνίμου  = διώχνουμε

αγουνίτς      = διώχνετε

αγουνέστου = διώχνουν

 

προστ.:  αγουνίτς = διώξτε

 

αγουνίτσ’ λου = διώξτε  τον

σ’ λού αγουνίτς = να τον  διώξετε

αγουνίτσ’  ου = διώξε την

σ΄ού   αγουνίτς  = να  την διώξετε

 

λου αγουνίου= τον έδιωξα     λου αγουνίς = τον έδιωξες    λου αγουνί = τον έδιωξε

ου  αγουνίου = την έδιωξα     ου αγουνίς   = την έδιωξες     ου  αγουνί = την έδιωξες

γι    αγουνίμ_ου    γι αγουνίτ_ου     γι αγουνίρε

λι    αγουνίμ_ου     λι  αγουνίτ_ου   λι  αγουνίρε

 

λου αγουνιάμου    λου αγουνιάι       λου αγουνιά

γι  αγουνιάμου      γι αγουνιάτου      γι αγουνιά

λι αγουνιάμου       λι  αγουνιάτου     λι αγουνιά

 

λου αγουνέστου   λου αγουνέιστ      λου αγουνέστι

γι αγουνίμου        γι αγφουνίτς        γι  αγουνέστου

λι αγουνίμου        λι  αγουνίτς         λι αγουνέστου

 

***

αγουνισέρι   = απέλασις,  εκδίωξις,  διώξιμο

αγουνισέρα  = η απέλασις, η εκδίωξις, το διώξιμο

αγουνισέιρ    = απελάσεις, εκδιώξεις,

αγουνισέρι’λι = οι απελάσεις, οι εκδιώξεις,

αλ αγουνισέριλου = των απελάσεων, των εκδιώξεων

*****

αγουνόσ_ου       = σιχαμένος,  αηδιαστικός   – (ιν γίνι  αγουνός =  μου έρχεται αναγούλα )

αγουνόσου    = ο σιχαμένος,  ο αηδιαστικός

αγουνόις        = σιχαμένοι,  αηδιαστικοί

αγουνόσ’ιε     = οι σιχαμένος, οι  αηδιαστικοί

αλ αγουνόσλου=των σιχαμένων,  αηδιαστικών

 

αγουνόσε  = σιχαμένη, αηδιαστική

αγουνόσα  = η σιχαμένη, η αηδιαστική

αγουνόσι          = σιχαμένες, αηδιαστικές

αγουνόρι’λι     = οι σιχαμένες, οι αηδιαστικές

αλ αγουνόσλου= των σιχαμένων, αηδιαστικών.

 

άγκουρ_ου  = αγρός, χωράφι

άγκουρου= ο αγρός, το χωράφι

άγκουϊρ    = αγροί, χωράφια

άγκουρ’ιε = οι αγροί, τα χωράφια

αλ άγκουρλου=των αγρών, των χωραφιών

 

αγκουντέστ_ου= κτυπάω

αγκουτέιστ    = κτυπάς

αγκουντέστι  = κτυπά

 

αγκουντίμ_ου   = κτυπάμε

αγκουτίτς      = κτυπάτε

αγκουντέστ_ου= κτυπάνε

_*

αγκουντίου= κτύπησα

αγκουντίς   = κτύπησες

αγκουντί     = κτύπησε

 

αγκοτντίμου = κτυπάμε

αγκουντίτς    = κτυπάτε

αγκουντέστ_ου= κτυπάνε

 

αγκουντίτς = κτυπήστε

[αγκουντίτς:> κτυτήστι = κτυπήστε, τυνατά = δυνατά,  αναγκαία = αναγκαία]

**

αγκουνρτιάμ_ου= κτυπούσα

αγκουντιάι      = κτυπούσες

αγκουντιά        = κτυπούσε

 

αγκουντιά = κτύπα

 

αγκουντιάμ_ου= κτυπούσαμε

αγκουντιάτ_ου = κτυπούσατε

αγκουντιά = κτυπούσαν(ε)

**

αγκουντέρι             = κτύπημα

αγκουντέρα            = το κτύπημα

αγκουντέιρ              = κτυπήματα

αγκουντέρι’λι          = τα κτυπήματα

αλ  αγκουντέριλου = των κτυπημάτων

*****

 

αδικίε       = αδικία

αδικία        = η αδικία

αδικίϊ          = αδικίες 

αδικίϊ’λι     = οι αδικίες

αλ αδικίϊλου=των αδικιών

 

άδικ_ου  =  άδικο

άδικου = το άδικο

 

 

αδικισέρι = αδίκημα

αδικισέρα = το αδίκημα

αδικισέιρ = αδικίματα

αδικισέριλι = τα  αδικίματα

αλ αδικισεριλου=των αδικιμάτων

 

αδικισίου = αδίκησα  (

αδικισιίς = αδίκησες,

αδικισί   = αδίκησε,

 

αδικισίμ_ου = αδικήσαμε

αδικισίτ_ου = αδικήσατε,

αδικισίτς  = αδικήσανε    (και σε λοιπούς χρόνους)

 

αδιασέρι  = άδειασμα

αδιασέρα = το άδειασμα

αδιασέιρ   =  αδειάσματα

αδιασέρι’λι = τα αδειάσματα

αλ αδιασέριλου =των αδειασμάτων

 

αδιασέστ_ου = αδειάζω, ευκαιρώ

αδιασέιστ  = αδειάζεις,  ευκαιρείς

αδιασέστι  = αδειάζει, ευκαιρεί

 

αδιασίμ_ου  = αδειάζουμε, ευκαιρούμε

αδιασίτς    = αδειάζατε,   ευκαιρείτε

αδιασέστ_ου= αδειάζουν,  ευκαιρούν

 

αδιασίου = άδειασα, ευκαίρησα  

αδιασίες  = άδειασες,  ευκαίρησες

αδιασί     = άδειασε, ευκαίρησε

 

αδιασίμ_ου = αδειάσαμε, ευκαιρήσαμε

αδιασίτ_ου  = αδειάσατε, ευκαιρήσατε

αδιασίρε  = άδειασαν, ευκαίρησαν

 

αδγιάφουρ_ου   = αδιάφορος

αδγιάφουρου= ο αδιάφορος

αδγιάφουιρ   = αδιάφοροι

αδγιάφουριε = οι αδιάφοροι  (αλ αδγιάφουρλου = των αδιάφορων )

 

 

 

άζε = σήμερα

 

αζμπουόρι = πετάει   (πετάει το πουλί )

αζμπουόρε = πετά

αζμπουρέ = πέταξε

 

αζμπόρ_ου:> πετώ

αζμπόιρ :> πετάς

αζμπόρε:>  πετάει

 

άϊ     = έχεις

 

άϊ    =  έλα

άϊντι = έλα  (πρβλ. το  ,,άϊντε’’ να φύγουμε )

 

 

 

α’κασε = εις  οικίας, στο σπίτι

 

άκ_ου       = βελόνι

άκου      = το βελόνι 

άϊτς        = βελόνια

άτσιε      = τα βελόνια 

αλ άτσλου= των βελονιών

 

 

ακικεσέρι   ακικεσέρα  ακικεσέιρ  ακικεσέρι’λι αλ ακικεσέριλου

 

ακικεσέστ_ου= καταλαβαίνω,   αντιλαμβάνομαι        

σκικεσέιστ  = καταλαβαίνεις, αντιλαμβάνεσαι        

ακικεσέστι =  καταλαβένει,    αντιλαμβάνεται

 

ακικεσίμ_ου           ακισεσίτς          ακικεσέστου

ακικεσίου            ακικεσίες           ακικεσί

ακικεσίμου          ακικεσίτου        ακικεσίρε

ακικεσιάμου        ακικεσιάι ακικεσιά

ακικεσιάμου        ακικεσιάτου     ακικεσιά

***

αντουκίερι = κατανόηση  με  ευκρίνεια

αντουτκιέρα  = η κατανόηση με ευκρίνεια

αντουκιέιρ 

αντουκιέρι’λι  

αλ  αντουκιέριλου

 

 

 

αντουκέστ_ου= κατανοώ  ευκρινώς

αντουκέιστ = κατανοείς  ευκρινώς 

αντουκέστι = κατανοεί  – ευκρινώς

 

 

ακετσάρι         = σύλληψη, πιάσιμο   

ακετσάρα        = η σύλληψη, το πιάσιμο   

ακιτσέιρ           = συλλήψεις,  πιασίματα   

ακιτσεριλι        =  οι συλλήψεις, τα πιασίματα

αλ ακιτσεριλου= των συλλήψεων, των πιασιμάτων

*

ακάτσ_ου= συλλαμβάνω, πιάνω

ακάϊτς  = συλλαμβάνεις, πιάνεις

ακάτσε = συλλαμβάνω, πιάνωει

 

ακάτσε = πιάσε

 

ακιτσέμ_ου= συλλαμβάνουμε, πιάνουμε

ακιτάτς  = συλλαμβάνετε, πιάνετε

ακάτσε = συλλαμβάνουν  πιάνουν

 

ακιτσάτς = πιάστε

*

ακιτσάι  = συνέλαβα, έπιασα  

ακιτσάις = συνέλαβες, έπιασες

ακιτσέ    = συνέλαβε, έπιασε

 

 

ακιτσέμ_ου  = συλλάβαμε, πιάσαμε  

ακιτσάτ_ου  = συλλάβατε,  πιάσατε

ακιτσάρε   = συλλάβανε, πιάσανε

**

ακιτσάμ_ου= συλλάμβανα, έπιανα 

ακιτσάι   = συλλάμβανες, έπιανες

ακιτσά     = συλλάμβανε,  έπιανε

 

ακιτσάμ_ου= συλλαμβάναμε,  πιάναμε 

ακιτσάτ_ου= συλλαμβάνατε,  πιάνατε

ακιτσά     = συλλάμβαναν,  πιάνανε –(έπιαναν)

 

ακιτσάτσ’ ουλ = πιάστε τον, συλλάβετέ τον

(λου  ακιτσάτ_ου τον  συλλάβατε  )

ακικάτσ’   ου  = πιάστε την,  συλλάβετέ την

(ου  ακιτσάτ_ου=  την συλλάβατε )

**

 

 

αλλικσέστ_ου= αλλάζω,  ανταλλάζω   

αλλικσέιστ= αλλάζεις,  ανταλλάζεις   

αλλικσέστι  =  αλλάζει, ανταλλάζει      (και σε λοιπούς χρόνους)

 

αλλικσέρι           = αλλαγή,  ανταλλαγή   

αλλικσέρα         = η αλλαγή, η ανταλλαγή

αλλικσέιρ           = αλλαγές, ανταλλαγές

αλλικσέρι’λ        = οι αλλαγές, οι ανταλλαγές

αλ  αλλικέριλου= των αλλαγών, των ανταλλαγών

 

αλλάντε = την  άλλην

αλλάντι   = τις άλλες

αλλάντι  = τα  άλλα

 

αλλάντ_ου = τον άλλον

αλλάντς = τους άλλους

 

άλλτε  =  άλλη

άλλτι   = άλλα

 

αλλισσάι  = άφησα

αλλισσάις= άφησες 

αλλισσέ    = άφησε

 

αλλάσσ_ου = αφήνω

αλλάισς  = αφήνεις

αλλάσσε = αφήνει

 

αλλάσσε = άφησε 

αλλάσσε = αφήνει

αλλάσσου’λ_ου = άφησέ των

αλλάσσου       = άφησέ  την

 

αλλισσέρι  = εγκατάλειψη   

αλλισσέρα  = η εγκατάλειψη

αλλισσειρ  = εγκαταλείψεις

αλλισσερι’λι  = οι εγκαταλείψεις

αλ  αλλισσεριλου = των εγκαταλείψεων

 

 

άμ_ου = έχω

 

αμίν_ου = ρίχνω,    (εμμένω  

αμίεν = ρίχνεις

αμίνε = ρίχνει

 

αμίνε = ρίχνε

αμινέμ_ου= ρίχνουμε

αμινάτς = ρίχνετε

αμίνε     = ρίχνουν

 

αμινάρι

αμινάρα

αμινέιρ 

αμινέριλι

αλ αμινέριλου

 

 

αμίντι    = θύμηση   -(μίντι = νούς, μυαλό, εγκέφαλος )

αμιντιάι = θυμόσουν  (μιντουιάτι = σκέψου )

 

αμπόρ_ου   = αυλή,  πρόθυρο

αμπόρου =  η αυλή,  το  πρόθυρο

αμπόιρ    = αυλές, πρόθυρα

αμπόρ’ιε = οι αυλές, τα πρόθυρα

 

αντάπ_ου = ποτίζω

αντάικ = ποτίζεις

αντάπε = ποτίζει

προστ.: αντάπε = πότισε, υδροδότησε

αντιπέμου = ποτίζουμε, υδροδοτούμε

αντιπάτς    = ποτίζεται, υδροδοτήτε

αντάπε      = ποτίζουν, υδροδοτούν

προστ.: αντιπάτς = ποτίστε, υδροδοτήστε

«[αντιπάτς:> πατίςτι = ποτίστε, τάςτι άπα = δώστε άπα, ιτνατατίςτι = υδροδοτήστε]

*

αντιπάι = πότισα, υδροδότησα

αντιπάς= πότισες, υδροδότησες

αντιπέ  = πότισε, υδροδότησε

 

αντιπέμου = ποτίσαμε, υδροδοτήσαμε

αντιπάτ_ου = ποτίσατε, υδροδοτήσατε

αντιπάρε = πότισαν, υδροδότησαν

**

αντιπάμ_ου= πότιζα

αντιπάι   = πότιζες

αντιπά    = πότιζε

αντιπάμ_ου = ποτίζαμε

αντιπάτ_ου = ποτίζατε

αντιπά     = πότιζαν,

*

αντιπάρι            = πότισμα

αντιπάρα           = το πότισμα

αντιπέιρ             = ποτίσματα

αντιπέρι’λι        = τα ποτίσματα

αλ αντιπέριλου= των ποτισμάτων

 

άντα= όταν   (κέντ_ου = πότε,  όποτεν, (όταν),  «κέντ_ου  σ’ τζέσι  ασιέ = πότε σου  είπε  έτσι»)

(άντα βρέι τίνι = όταν θέλεις εσύ! )

-(φέρε  σ’ νι τρέϊκ σ’ νόι μα βρέμ_ου = δίχως να μας ρωτήσεις και εμάς αν θέλεις)

(άντα  ους  ζίεν τίνι; = όταν θα έρθεις  εσύ;)

(μίνι  ους   άμ_ου φουτζίτε = εγώ θα έχω φύγη)

 

αντάρ_ου= διορθώνω                          –(τυαρτάνα = διορθώνω,  ορτά = ορθά ) 

αντάιρ = διορθώνεις     

αντάρε= διορθώνει

 

προστ. ενικ.: αντάρε = διόρθωσε   -(τεάρτανε = διόρθωσε,  αρτά = ορθά )

 

αντιρέμ_ου = διορθώνουμε     

αντιράτς = διορθώνετε    

αντάρε = διορθώνουν

 

προστ. πληθ.:  αντιράτς = διορθώστε   -(τιαρτάςτι = διορθώστε,  αρτά = ορθά)

 

αντιράι  = διόρθωσα     

αντιράις = διόρθωσες      

αντιρέ = διόρθωσε

αντιρέμ_ου = διορθώσαμε     

αντιράτ_ου = διορθώσατε       

αντιράρε = διορθώνουν

 

αντιράμ_ου = διόρθωνα     

αντιράι    = διόρθωνες       

αντιρά     = διόρθωνε

αντιράμ_ου= διορθώναμε      

αντιράτ_ου = διορθώνατε    

αντιρά     = διόρθωναν

 

 

 

αντιράρι = ιτιτιάρτατιν =  επιδιόρθωση,  αρτίν = ορθήν

αντιράρα  = α ιτιτιάρτατιν = η επιδιόρθωση,  (αρτίν = ορθήν)

αντιράιρ  = ιτιτιαρτάναιρ = επιδιορθώσεις  

αντιράρι΄λι  = λαι = οι , ιτιτιαρτάναιρ = επιδιορθώσεις  

αλ  αντιρέριλου

 

αντιράτ_ου = επιδιορθωμένο  (αντιράτ_ου  = ιτιτιορτανίνο = επιδιορθωμένο  )

αντιράτου = το επιδιορθωμένο, ο επιδιορθωμένος    

αντιράτς          = επιδιορθωμένοι

αντιράσ’ιε       = οι επιδιορθωμένοι   

αλ αντιράτλου= των επιδιορθωμένων

 

αντιράτε  = επιδιορθωμένη

αντιράτα  = η επιδιορθωμένη

αντιράτι    = επιδιορθωμένες

αντιράτι΄λι   = οι επιδιορθωμένες

αλ αντιράτιλου= των επιδιορθωμένων

 

αντάρι’λι = διόρθωσέ τα

αντιράτσ’λι =  διορθώστε τα

**********

[ σ΄ λι  αντάρ_ου= να τα διορθώσω

σ’ λι αντάιρ  = να τα διορθώσεις

σ΄ λι αντάρε = να τα διορθώσει

 

σ’ λι  αντιρέμ_ου= να τα διορθώσουμε

σ’ λι  αντιράτς = να τα διορθώσετε

σ΄λι   αντάρε   =  να τα διορθώσουν

 

σ’ λου  αντιράτς = να τον διορθώσετε

 

λου  αντιράι  = τον διόρθωσα,  το διόρθωσα   

λου  αντιράις= τον διόρθωσες, το διόρθωσε  

λου  αντιρέ   = τον διόρθωσε,   το διόρθωσε

 

γι αντιράι  = της  διόρθωσα 

γι αντιράις= της διόρθωσες

γι  αντιρέ  = της διόρθωσε

 

γι αντιρέμ_ου  = τους διορθώσαμε,  τις διορθώσαμε

γι  αντιράτ_ου = τους διορθώσατε, τις διορθώσατε

γι αντιράρε  = τους  διόρθωσαν, τις διόρθωσαν

 

λι  αντιράμ_ου= τα διόρθωνα

λι  αντιράι    = τα διόρθωνες

λι  αντιρά     = τα διόρθωνε

 

λι αντιράι = τα  διόρθωσα

λι αντιράις= τα διόρθωσες

λι αντιρέ   = τα διόρθωσε

 

γι’  ού  αντιράι = του  το διόρθωσα

γι’ ού  αντιράι = της το διόρθωσα

 

γι’ ου  αντιράις = του  το διόρθωσες

γι  ού  αντιράις = της το διόρθωσες

 

γι’ ου  αντιρά = του το  διόρθωνε

γι’ ού  αντιρά = της  το διόρθωνε ]

*******

αντάπ_ου = υδροδοτώ, ποτίζω

αντάϊκ  = υδροδοτείς,  ποτίζεις

αντάπε = υδροδοτεί, ποτίζει  

 

αντάπε = υδροδότησε, πότισε

 

αντιπέπ_ου = υδροδοτούμε, ποτίζουμε

αντιπάτς  = υδροδοτείτε ,  ποτίζετε

αντάπε    = υδροδοτούν, ποτίζουν   

 

αντιπάτς = υδροδοτήστε, ποτίστε

*

αντιπάϊ = υδροδότησα, πότισα  

αντιπάις= υδροδότησες,  πότισες   

αντιπέ   = υδροδότησε, πότισε

 

αντιπέμ_ου = υδροδοτήσαμε, ποτίσαμε

αντιπάτ_ου = υδροδοτήσατε, ποτίσατε 

αντιπάρε = υδροδότησαν, πότισαν

**

αντιπάμ_ου = υδροδοτούσα, πότιζα  

αντινπάϊ   = υδροδοτούσες, πότιζες 

αντιπά      = υδροδοτούσε, πότιζε

 

αντιπάμ_ου = υδροδοτούσαμε,  ποτίζαμε  

αντιπάτ_ου = υδροδοτούσατε,   ποτίζατε   

αντιπά     = υδροδοτούσαν -(ε), πότιζαν -(ε)

 

αντούγκ_ου = φέρνω

αντούτς     = φέρνεις

αντούτσι  = φέρνει

 

άντου =  φέρε

άντ’ου = φέρ’ την  -(ου αντούσι = την έφερε, λου  αντούσι = τον έφερε)

 

αντουτσέμ_ου = φέρνουμε

αντουτέστς   = φέρνετε

αντούκ_ου          = φέρνουν

*

αντούσ_ου   =  έφερε

αντουσιές=  έφερες

αντούσι   =  έφερε

 

αντούσουμ_ου =  φέραμε

αντούσουτ_ου  =  φέρατε

αντούσιρε      =  φέρανε

 

αντουτσιάμ_ου =  φέρναμε

αντουτσιάτ_ου =  φέρνατε

αντουτσιά    =  έφεραν, φέρνανε

 

 

 

αντούν_ου = μαζεύω, συλλέγω, συγκεντρώνω

αντούϊν  = μαζεύεις, συλλέγεις, συγκεντρώνεις

αντούνε = μαζεύει, συλλέγει, συγκεντρώνει

 

αντούνε = μάζεψε,  σύλλεξε, συγκέντρωσε

 

αντουνέμ_ου = μαζεύουμε, συλλέγουμε, συγκεντρώνουμε

αντουνάτς = μαζεύετε, συλλέγετε,  συγκεντρώνετε  

αντούνε     = μαζεύουν, συλλέγουν, συγκεντρώνουν

 

αντούνε  = μαζεύουν,  συλλέγουν, συγκεντρώνουν  (και σε λοιπούς χρόνους)

 

αντουνάρι      = μάζεμα, συλλογή, συγκέντρωση,  αντάμωση,  αντάμωμα

αντουνάρα     =  το μάζεμα, η συλλογή, η συγκέντρωση, η συνάντηση, το αντάμωμα

αντουνέιρ      = μαζέματα, συλλογές, συγκεντρώσεις, συναντήσεις, ανταμώματα

αντουνέρι’λι  = τα μαζέματα,  οι συλλογές,  οι συγκεντρώσεις, οι συναντήσεις, τα ανταμώματα

αλ αντουνέριλου= τα μαζεμάτων, των συλλογών, των συγκεντρώσεων, των συναντήσεων,  των ανταμωμάτων

 

ανγκίρ_ου :    λένε στο ιδίωμα  στο ποτάμι  τι σημείο που αγκυλώνουν τα ύδατα  συνήθως σε κάποια στροφή των υδάτων, και λόγο  του ότι  έχει δημιουργηθεί  βάθος – λακκούβα σ ο δάπεδο – πυθμένα των υδάτων.

ανγκίρου : το αγκυλωμένο νερό  στο ποτάμι

ανγκίερ   : αγκυλωμένα  νερά -σαν λιμνούλα στο ποτάμι

ανγκίριε  : τα  αγκυλωμένα  νερά –σαν λιμνούλα στο ποτάμι  

αλ΄νγκίρλου: των αγκυλωμένων υδάτων,  λιμνούλες στο ποτάμι.

 

αό      = εδώ

αότσι = σε αυτό εδώ

 

αούε           = σταφύλι

αούα           = το σταφύλι

αούϊ             = σταφύλια

αούϊ’λι        = τα σταφύλια

αλ αούϊλου= των σταφυλιών

 

αόλτρα = προχθές

 

αούμπρε              = σκιά

αούμπρα             = η σκιά

αούμπρι              = σκιές

αούμπριλ’λι       = οι σκιές

αλ  αούμπριλου = των σκιών

 

[του  αούμπρα  αλούι = στην σκιά την δική του]

[του  αούμπρα  αγιέ   = στην σκιά την δική της ]

 

απιρί   = ξημέρωσε

απρίτα μπούνε =  πρωινό καλό,  ξημέρωμα καλά

απρίντι = άναψε,

 

άρι = έχει

 

ασιάρε = εχθές

 

άλφε = άλφα ,

άλφα = το άλφα

 

αμάρι = θάλασσα

αμάρα = η θαλασσα

 

αμιά = δική μου

ανιΐα = εμένα

ανόστε = ανόστ_ου

 

αό = εδώ

αό’τσι = εδώ …..

αότσι = εδώ ….

 

άππε = ύδωρ, -νερό

άππα = το ύδωρ, το νερό

άππι  = ύδατα, τα νερά

 

 

απούνε    = χαμήλωσε        – (απούνε μπότσια = χαμήλωσε την φωνή )

απούν’ ου = χαμήλωσέ το, χαμήλωσέ την.

 

απούν_ου = χαμηλώνω    -(απούν_ου  ντέγκα = χαμηλώνω το κλαδί)

απούϊν  = χαμηλώνεις

απούνε = χαμηλώνει

 

απούνε = χαμήλωσε

 

απουνέμ_ου= χαμηλώνουμε

απουνάτς = χαμηλώνετε  

απούν_ου      = χαμηλώνουν

 

απουνάτς = χαμηλώστε

 

απουνάι  = χαμήλωσα

απουνάις= χαμήλωσες

απουνέ   = χαμήλωσε

 

αμουνέμ_ου = χαμηλώνουμε

απουνάτ_ου = χαμηλώσατε

απουνάρε = χαμήλωσαν

***

απουνάτ_ου      = χαμηλός

απουνάτου  = ο χαμηλός

απουνάτς     = χαμηλοί

απουνάτσιε = οι χαμηλοί

 

απουνός             = χαμηλός

απουνόσου        = ο χαμηλός

απουνόις            = χαμηλοί

απουνόσιε         = οι χαμηλοί

αλ απουνόσλου= των χαμηλών

 

μιαπούν_ου = χαμηλώνω  -(μιαπούνου τα σ’μιμπάσιε Ντάντα = χαμηλώνω  για να με φιλήσει η Γιαγιά)

τιαπουϊν   = χαμηλώνεις

σιαπούνε = χαμηλώνει

 

απούνιτι = χαμήλωσε

 

νιαπουνέμ_ου = χαμηλώνουμε   -(υποκλινόμαστε)

βιαπουνάτς = χαμηλώνετε

σιαπούνε  = χαμηλώνουν

 

απουνάτσβε = χαμηλώστε

-(υποκλιθείτε) -(τα σμπισιάτς μένα αλ Πάππου= για  να φιλήσετε το χέρι του Παππού)

*

μιαπουνιάι = χαμήλωσα       -(υποκλίθηκα)

τιαπουνάις = χαμήλωσες

σιαπουνέ   = χαμήλωσε

 

νιαπουνέμ_ου = χαμηλώσαμε    -(υποκλιθήκαμε)

βιαπουνάτ_ου = χαμηλώσατε

σιαπουνάρε   = χαμήλωσαν

**

μιαπουνάμ_ου= χαμήλωνα       -(υποκλινόμουν)

τιαπουνάι   = χαμήλωνες

σιαπουνά    = χαμήλωνε

 

νιαπουνάμ_ου= χαμηλώναμε   -(υποκλινόμασταν)

βιαπουνάτ_ου = χαμηλώνατε    -(υποκλινόσασταν)

σιαπουνά     = χαμήλωναν      -(υποκλινόταν, υποκλινόντουσαν)

 

ασκούλντι = υπακούει   -(ασκούλντι φιτσιόρου = υπακούει το παιδί)

ασκούλντε:   άκουσε, υπάκουσε  -(ασκόυλντε τσι σ’ τζέγόυ = άκουσε τι σου λέγω )

ασκούλντ_ου : ακούω  -υπακούω    -(σε αυτά που μου λέει  η Μάτερ)

ασκουλντέ = άκουσε, υπάκουσε  -(σε αυτά που του είπε ο Πατέρας του)

[ασκούλντ_ου:> ακούο = ακούω, σκολαστυκά = σχολαστικά, αυκλινός = ευκρινώς ]

( το ρήμα «ασκούλντ_ου» φυσικά σε όλους τους χρόνους)

 

αφλάι  = βρήκα, ανακάλυψε, εντόπισε

αφλάις= βρήκες, ανακάλυψες, εντόπισες

αφλέ   = βρήκε, ανακάλυψε, εντόπισε

 

άφλε = βρες, ανακάλυψε, εντόπισε   

 

άφλε = βρίσκει, ανακαλύπτει,  εντοπίζει

άφλ_ου = βρίσκω, ανακαλύπτω, εντοπίζω

 

 

αχρούκ_ου = ρίχνω, πετώ  -(κάτι άχρηστο )

αχρόυτς  = ρίχνεις

αχρούκε = ρίχνει

 

αχρούκε = ρίξε, πέτα

αχρούκ’ ου = ρίξ ’το,  πέτα το,  αλλά και πέτα την, ρίξ’ την.

αχρούκ’ουλ = ρίξ’ τον, πέτα τον.

 

αχρουκέμ_ου

αχρουκάτς

αχρούκε

 

αχρουκάρι

αχρουκάρα

αχρουκέιρ 

αχρουκέριλου

αλ αχρουκέριλου

 

αχρούτ_ου = άσχημα  (π.χ.  ιν γίνι  αχρούτ_ου =  μου έρχεται άσχημα)

αχρά = σάρωνε        ( αχρά αμπόχρου = σάρωσε -σκούπιζε την αυλή )

αχρέ = σάρωσε       -(σκούπισε)

αχρέστ_ου = σαρώνω

αχρέιστ = σαρώνεις  

αχρέστι = σαρώνει -σκουπίζει  

αχρά’ου = σάρωσέ το  (σκούπισέ το)

 

αχτάρι = έτοιο   (αχτάρι αρά :  τέτοιο   ήταν )

αχτέιρ, ή αχτέρι = τέτοια  (αχτέρι γκέουρι = τέτοια πράγματα)